Thưởng trà như là một thói quen, một nét đẹp về phong tục không thể thiếu của người xưa và điều đó vẫn được gìn giữ đến ngày nay. Hầu như mọi gia đình người Việt đều sở hữu một bộ ấm pha trà tại nhà mình, nhất là các sản phẩm được làm từ gốm sứ. Trong đó ấm tử sa đang được rất nhiều người tìm kiếm. Vậy Ấm tử sa là gì? Cách chọn ấm tử sa chất lượng như thế nào? Mời quý khách tìm hiểu trong bài viết sau đây của Tinh hoa trà Việt nhé!
1) Ấm gốm tử sa là gì?
Ấm tử sa là một loại ấm pha trà được làm bằng đất đặc biệt, chúng được nung ở nhiệt độ cao và không tráng men. Về căn bản ấm được gọi là tử sa vì loại ấm này thường có màu tím, xuất phát từ vùng Nghi Hưng, Giang Tô, Trung Quốc.
Ấm tử sa là một loại trà cụ mà bất kỳ người thưởng trà nào cũng cần phải có. Ngoài việc có công năng hoàn hảo trong việc pha trà, ấm tử sa còn là một tác phẩm nghệ thuật do những nghệ nhân làm ấm tạo ra. Vì thế nhiều người yêu trà còn mê cả việc sưu tầm ấm, coi việc thưởng thức ấm tử sa là một thú vui. Quý khách có thể tham khảo thêm thông tin về Ấm tử sa trên Wikipedia!
2) Cách chọn ấm tử sa chất lượng:
(*) Để chọn mua được loại ấm tử sa “chuẩn” quý khách nên dựa vào các yếu tố: Nhìn, nghe, và cảm nhận:
a) Nhìn bằng mắt:
Ấm phải có hình dáng thanh thoát, ưa nhìn và cân đối. Các bộ phận như: thân ấm, nắp, miệng, vòi, quai, đáy phải cân đối, liền mạch. Màu sắc đồng đều trong ngoài.
Đối với những chiếc ấm tử sa thì dấu triện của nghệ nhân hay nhà sản xuất, nét chữ sắc sảo, đặt cân đối ở trung tâm đáy ấm, theo trục thẳng từ quai sang vòi ấm.
Những chiếc ấm đắt tiền thường có thêm dấu triện phụ dưới nắp và quai cầm thật rõ nét. Vòi ấm có thể dài ngắn khác nhau, nhưng quan trọng là khi rót, nước chảy thông, đều và thẳng dòng, không rơi vãi và ngắt nước tốt. Nắp ấm phải thật khít, bạn có thể kiểm tra bằng cách lấy ngón tay bịt vòi ấm lại và quay ngược ấm xuống, nếu nắp ấm không rơi chứng tỏ là nắp rất khít.
b) Nghe bằng tai:
Đặt ấm lên lòng bàn tay, tay kia cầm nắp ấm khẽ gõ vào quai, tiếng kêu đanh; chắc như kim loại chạm vào nhau.
c) Cảm nhận bằng tay:
Thông thường các loại ấm tử sa chất lượng khi sờ vào bề mặt sẽ rất láng mịn, không tì vết và không có bất kì lớp gợn, sần sùi nào. Những cũng có một số ấm có bề mặt khác lạ, đây là ý đồ của người nghệ nhân cố ý làm ra. Đa phần các loại ấm được tạo ra khác biệt như vậy thì rất đắt tiền.
Ấm trà tử sa được nung ở nhiệt độ rất cao như kể trên, thì quá trình lựa chọn đất và nhào nặn như thế nào để ấm khi nung ra có độ mịn tốt nhất và không bị co ngót nhiều là dựa vào những nghệ nhân có tay nghề cao, kinh nghiệm lâu năm mới làm được.
Những chiếc ấm tử sa kém chất lượng được sản xuất ồ ạt, hình dạng không đều, khi cầm lên thấy không bắt mắt và có nhiều khuyết điểm nhỏ.
3) Cách phân biệt ấm tử sa thật giả?
(*) Ấm tử sa thật được làm từ các chi tiết rất cụ thể, quý khách có thể theo dõi qua các chi tiết sau để nhận biết hàng thật hay hàng giả:
– Độ bóng, sáng và mịn của sản phẩm
– Khả năng làm chi tiết nhỏ
– Khả năng làm các đồ mỏng
– Trọng lượng riêng của đất
– Nhiệt độ nung.
– Âm thanh khi gõ vào nhau.
– Mức độ giữ nhiệt – khi làm ấm trà
– Khả năng lưu hương của ấm khi pha trà.
(*) Dấu hiệu không nên mua:
– Da ấm có những nốt phồng rộp hoặc gồ ghề điều này chứng tỏ chất lượng đất làm gốm kém hoặc người làm rất vụng về.
– Bề mặt cho thấy sự không đồng đều về chất liệu có thể do thành ấm chất khác, áo ấm chất khác.
– Trong lòng ấm và trên nắp ấm có những đường tròn đồng tâm, đây là dấu hiệu thường thấy trên trên sản phẩm kém chất lượng.
– Miệng ấm không chỉnh chu, da ấm có dấu hiệu của việc tác động cơ học đánh bằng giấy ráp hoặc bằng bột cát tạo độ mịn cho da ấm.
– Âm thanh nghe đục và lớp da sần sùi, kém sắc.
4) Các dòng ấm tử sa trên thị trường:
a) Ấm tử sa Tây Thi:
Ban đầu được biết đến với cái tên là “Tây Thi nhũ”, sở dĩ có tên gọi này vì nhìn chiếc ấm tử sa này giống như bầu ngực của nàng Tây Thi – Một trong tứ đại mỹ nhân Trung Quốc.
Thân ấm căng tròn giống như thân hình của mỹ nữ đang phơi phới tuổi xuân tràn đầy sức sống, luôn là một hình tượng đặc biệt mê hoặc rất nhiều người. Quai ấm thiết kế cong mềm mại với hình dáng quai ngược lớn dần từ trên xuống dưới đẹp mắt. Núp nắp ấm tròn trịa, chiếc vòi ấm nhỏ xinh xinh khi rót trà giống như dòng sữa trong lành được tuôn ra cực kỳ thi vị. Dáng ấm Tây Thi là một trong top 10 dáng ấm tử sa phổ biến nhất chinh phục được rất nhiều người yêu thích trà đạo.
b) Ấm tử sa Phan Hồ:
Theo “dương tiện sa hồ đồ thảo” ghi lại thì Phan Đức Thành tự đức sa, ngụ tại Quảng Đông, vốn dòng họ Phan Hồ luôn yêu thích trà, lại ở Nghi Hưng chuyên đặt chế ấm trà, 1 mặt là sử dụng, 1 mặt là để tặng khách quý. Ấm mà Phan Hồ chuyên đặt có hình dạng cố định, thường in khắc trên mặt bìa, đáy âm nhìn rời mà không rơi, đều dùng ấn khoản in chữ “Phan” nổi lên.
c) Ấm tử sa Tiếu Anh:
Đây là dáng ấm được đánh giá thuộc loại “kinh điển” của dòng ấm tử sa rất được ưa chuộng và nổi tiếng gần xa. Với thiết kế đẹp mắt dáng ấm Tiếu Anh mang đến vẻ đẹp duyên dáng, tinh tế, từng đường nét của ấm được chăm chút tỉ mỉ tạo nên sự cân đối hoàn hảo.
Theo nhiều nguồn tin lưu truyền thì dáng ấm này được bắt nguồn từ điển tích lịch sử “anh trữ nhất tiếu thiên sầu giải”, điển tích này càng mang đến cho dáng ấm sự thu hút và hấp dẫn.
d) Ấm tử sa Phỏng Cổ:
Ấm Phỏng Cổ được thịnh hành từ thời nhà Thanh, với ý nghĩa ban đầu là mô phỏng thân ấm theo hình cái trống. Sau đó người ta phỏng theo mà làm thành hình ấm này từ đó hình thành lên ấm Phỏng Cổ này. Ấm được tạo hình bụng trống, cổ cao, lớp bọc ngoài trơn tuột, nắp ấm và đường viền mép ấm ăn khớp nghiêm mật với nhau. Hình thành đường nét tròn đầy đặn, đầy sức sống. Dáng ấm thăng bằng, các đường cong vô cùng tự nhiên.
e) Ấm tử sa Đức Chung:
Ấm Đức Chung có hình dáng kiểu chuông, được chế tác thủ công với hình dáng trang nghiêm tỉ lệ ổn định và cấu trúc cân đối, phong cách thoải mái đơn giản và mộc mạc. Ấm Đức Chung là một tác phẩm mang tính đại diện nhất cho sự hưng thịnh của ấm tử sa. Hình ảnh tượng trưng cho nhân tài hữu dụng, dáng ấm đoan trang ổn định, tỷ lệ cân đối, kết cấu chặt chẽ, màu sắc tím nhuận.
f) Ấm tử sa Hán Vân Hồ:
Hán Vân Hồ là tạo hình khí cụ tương đối đặc sắc thuộc chủng loại tử sa, do Cố Cảnh Chu sáng tạo lên. Được sáng tạo từ những hình ảnh ấm truyền hồng, thân ấm toát lên vẻ cố phác, không hề có hoa văn, tạo hình đơn thuần mà đẹp. Ấm có những đường nét tròn mà dứt khoát là chính, thân ấm phình trên hẹp dưới được phân chia bởi đường vòng tròn sắc nét. Vòi ấm vươn dài, rót nước có lực, quai ấm cho thị giác ấn tượng mạnh mẽ.
g) Ấm tử sa Cung Xuân:
Trong lịch sử phát triển của ấm tử sa Trung Quốc, tuyệt tác của ấm Cung Xuân đã đạt được vị trí vô cùng quan trọng, nó đạt tới sự thuần thục trong tạo hình đồng thời nó cũng là sự khởi nguồn của những đỉnh cao sau này, nó đã trở thành biểu tượng của ấm tử sa Trung Quốc, nó là chiếc ấm góp phần tạo nên lịch sử của nghề thủ công mỹ nghệ gốm tử sa.
5) Cách pha trà bằng ấm tử sa:
– Rót nước mới đun sôi vào đầy ấm sau đó rót đi, có thể rót ra các chén trà chuẩn bị uống. Đây là khâu tráng ấm, chén và cũng để làm nóng ấm tử sa.
– Cho từ 5 – 8 gram trà vào ấm. Rót một lượng nước ngập lá trà rồi rót ra ngoài. Đây là công đoạn rửa sạch lá trà một lần nữa, cũng như giúp trà dậy hương thơm.
– Tiếp tục rót đầy nước sôi vào ấm trà và chờ cho trà ngấm. Tùy theo từng loại trà mà thời gian ngấm có thể dài hoặc ngắn khác nhau. Sau khi trà đã ngấm, quý khách có thể rót ra chén và thưởng thức.
6) Cách làm sạch ấm tử sa:
Bước 1: Vệ sinh bụi bẩn, vụn đất:
Bước đầu tiên vệ sinh ấm tử sa là chúng ta sẽ cần phải rửa sạch các bụi bẩn bám trên ấm. Quan sát bên trong lòng ấm, ở vòi ấm lưới lọc xem có còn sót lại các hạt đất, vụn đất…trong quá trình sản xuất ấm hay không. Trường hợp vẫn còn sót lại thì hãy lấy giấy ráp mịn và đánh nhẹ nhàng để loại bỏ chúng.
Đối với phần vòi ấm hoặc lưới lọc quý khách cũng có thể dùng dũa chà nhẹ, lưu ý trong quá trình vệ sinh phải nhẹ tay để không làm sứt mẻ ấm làm mất đi tính thẩm mỹ, cuối cùng dùng nước sạch để rửa lại cho sạch sẽ.
Bước 2: Luộc ấm:
Chuẩn bị một cái nồi đủ rộng để khai ấm tử sa và cho ấm vào trong nồi đổ ngập ấm, quý khách hãy nhớ tách riêng nắp ấm và ấm ra rồi bật lửa đun sôi. Khi nước sôi lên, hãy vặn nhỏ lửa lại để nồi nước sôi nhẹ tránh nắp ấm và ấm va chạm với nhau hoặc va vào thành nồi làm ấm bị nứt vỡ.
Lưu ý không nên đun sôi nước mới cho ấm vào thay vào đó phải dùng nước lạnh đổ vào nồi chứa ấm rồi đun sôi lên từ từ, bởi đất tử sa rất nhạy cảm với sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ và dễ bị nứt vỡ khi gặp phải điều này.
Để nồi nước sôi nhẹ trong khoảng thời gian từ 1 đến 2 tiếng rồi vớt ấm ra dùng khăn khô để lau và để nguội ấm.
Bước 3: Luộc ấm với trà:
Công đoạn tiếp theo trong cách làm sạch ấm tử sa là tiếp tục luộc ấm nhưng ở bước này chúng ta sẽ luộc ấm tử sa với nguyên liệu là trà.
Quý khách hãy dùng loại trà mà mình sẽ dùng với ấm tử sa để luộc cùng ấm. Công việc vẫn là cho ấm vào nồi rồi đổ nước ngập ấm sau đó là đun sôi. Khi nước sôi, quý khách cho trà đã chuẩn bị vào nồi và tiếp tục đun nhỏ lửa để nồi nước sôi lăn tăn với thời gian cũng khoảng từ 1 đến 2 giờ đồng hồ.
Khi ấm tử sa đã được luộc đủ thời gian chúng ta sẽ để nguyên ấm trong nồi cho đến khi nước trong nồi nguội hẳn thì mới vớt ấm ra. Sau đó dùng khăn khô mềm lau khô ấm là đã có thể dùng ấm để pha trà và thưởng thức chén trà đậm đà hương vị cùng với những tri kỷ của mình rồi.
8) Địa chỉ bán ấm gốm tử sa uy tín:
Văn hóa sử dụng và thưởng trà đang ngày càng phát triển tại Việt Nam. Để có được những tách trà thơm ngon, đỉnh cao nhất, không thể thiếu được những loại trà tuyệt vời và những công cụ pha trà chất lượng, thiết kế tinh tế. Tinh hoa trà Việt tự hào là một trong những nơi cung cấp sản phẩm ấm tử sa, những hộp trà chính hãng, đa dạng về mẫu mã, kiểu dáng sang trọng, nguồn gốc rõ ràng, chất lượng thượng hạng, giá thành hợp lý!
